Bio-Tech

माणसाला चाकाचा शोध लागला आणि तिथेच नियतीने प्रगतीचा गिअर टाकला! तिथे जो गाडीने वेग पकडलाय, तो आजतागायत वाढतोच आहे.. तेव्हा गाडीतून जाताना माणसाने झाडावरचं सफरचंद तोडलं आणि आज त्याच हातात ‘Apple’ चा ‘i-phone’ आहे! पण या जगात माणूसच फक्त सजीव नाहीये. माणसाची ही तुफान प्रगती कदाचित प्राणी, वनस्पती आणि कीटकांना समजण्याच्या पलीकडची होती...!

या प्रगतीने कित्येक प्राणी निराश झाले असतील. सुतारपक्षी, ज्याला आपल्या धारदार चोचीचा अभिमान असतो, त्याने एक दिवस माणसाला ‘Electric cutter’ ने झाड तोडताना बघितलं असेल आणि त्याच्या मनात inferiority complex तयार झाला असेल. जिराफाने कधी अवाढव्य क्रेनला बघितलं असेल आणि आपल्यापेक्षाही उंच ‘प्राण्याला’ बघून तो खट्टू झाला असेल. फुलांचंही तसच काहीसं झालं असेल. एखादी तरुणी perfumeची बाटली अंगावर फवारून बाहेर जायला निघाली असेल आणि त्या artificial chemicals चा एवढा घमघमाट पसरला असेल की रस्त्यातल्या जाई, मोगरा, रातराणी अगदी हिरमुसल्या असतील बिचाऱ्या..!

माणसाने जेव्हा बंदुकीने वाघाची शिकार करायला सुरुवात केली, तेव्हा वाघाला कळलंच नसेल की आपण कशाने मरतोय! एकदा दोन वाघ असे जंगलातून चालले असतील. त्यातला एक वाघ माणसाला बघून त्याच्या अंगावर धावून गेला असेल आणि माणसाने त्याला गोळी घालून ठार केलं असेल. हे सगळं तो दुसरा वाघ लांबून बघत असेल. त्याला बंदूक म्हणजे काय, ते कळलं नसेल. पण त्याने त्याच्या सहकाऱ्यांना सांगितलं असेल की तो ३ पंजांचा माणूस होता आणि त्याने त्याच्या मधल्या पंजाचं नख फेकून आपल्या मित्राला मारलं! आणि मग तेव्हापासून वाघांच्या समाजात बछड्यांना तयार करताना हे शिकवलं जात असेल की ‘दोन पंजांचा माणूस असेल तरच हल्ला करा. ३ पंजांच्या माणसासमोर आपला टिकाव लागणं शक्य नाही..!’ डासांनाही ‘Good Knight’ चा शोध लागल्यापासून त्यांच्या संस्कारात एका शिकवणीची भर घालावी लागली असणार. ते पिल्लू डासांना शिकवत असतील की ‘जरा विवेकबुद्धीचा वापर करत जा. छान वास आला म्हणून तिकडेच गुणगुणत बसू नका!’ आणि डासांमधला ‘Murphy’s Law’ असेल..’जेव्हा शिकार शांत झोपलेला असतो आणि सुगंध दरवळत असतो तेव्हाच काहीतरी विपरीत घडायची तयारी चालू असते.’!!

पण फक्त निराशा आणि सावधानतेच्या पलीकडेही खूप गंमत-जंमत झाली असेल. एका teenager कबुतर तरुणीला जेव्हा पहिल्यांदाच विमान दिसलं असेल तेव्हा ती उडत जाऊन तिच्या आईला म्हणाली असेल, “आई, तू म्हणाली होतीस बघ, गरुड हा पक्षांचा राजा असतो..तो खूप देखणा आणि ताकदवान असतो..आज मी त्याच्याहून राजबिंडा आणि शक्तिशाली पक्षी पाहिला..!” आणि मग ती त्याचं वर्णन करण्यात रमून गेली असेल..! त्यानंतर कदाचित कित्येक पक्ष्यांनी ‘राजबिंड्या तरुणावर’ line मारायला म्हणून त्याच्या जवळ जाऊन प्राण गमावले असतील..

एका घरातली मुंगी, दुसऱ्या घरातल्या मुंगीला म्हणाली असेल, “तुम्ही कशा गं एवढं maintain करता? कमाल आहे बाई तुमची!” त्यावर दुसरी मुंगी म्हणाली असेल, “अगं आमच्या मालकिणीने साखर बदललीय. आता ती ‘sugarfree’ साखर वापरते! मग आम्हीपण तीच खातो. त्याने वजन नाही वाढत. तुला हवी असेल तर एक दाणा देते मी. चांगला महिनाभर पुरतो..!”

झेब्र्याने कधी झेब्रा-क्रॉसिंग बघितलं असेल, तेव्हा त्याला वाटलं असेल की तिथे आपला मित्र झोपलाय! त्याने खूप वेळा त्याला उठवायचा प्रयत्न केला असेल..आणि मग सिग्नल सुटल्यावर जेव्हा भरदाव वेगाने गाड्या त्यावरून गेल्या असतील तेव्हा ‘त्यामुळेच त्याचा मृत्यू झाला असेल’ असं समजून त्या बिचाऱ्याने शोक व्यक्त केला असेल..!

मेंढ्यांचा कळप जाताना तिथे एक लहान मुलगी लोकरीचा स्वेटर घालून आपल्या आईबरोबर चालली असेल. त्यातल्या एखाद्या मेंढीला ते बघून वाटलं असेल, ‘अरे! हिच्या अंगावर पण लोकर? आपल्यातलीच कोणीतरी दिसतीय..!’ असं समजून ख्याली-खुशाली विचारायला म्हणून ती जवळ गेली असेल आणि त्या मुलीच्या आईने दगड मारून तिला हाकललं असेल..बिचारी मेंढी..आपल्या मैत्रिणींना म्हणाली असेल, “कलियुग आहे बघ. आजकाल ‘मेंढीसकीच’ राहिली नाहीये! जुन्या काळातल्या मेंढ्या किती प्रेमाने वागायच्या एकमेकींशी..!”

देवमासा मोठ्या जहाजाला बघून घाबरला असेल, मधमाश्या चुकून ‘artificial flowers’ वर मध मिळायच्या अपेक्षेने येऊन गंडल्या असतील, मांजराने चुकून computerच्या ‘mouse’वर झडप घातली असेल आणि सापाला प्रभुदेवा किंवा हृतिकचा डान्स बघून गंमत वाटली असेल!

वनस्पती विश्वातल्या गंमती-जंमतींनापण अगदी उधाण आलं असेल! काही आंबे पटकन पिकावेत म्हणून ‘artificial ripening’ पद्धतीने त्यांना पिकवलं असेल आणि त्यांना बघून त्यांचे मित्र घाबरले असतील! मग आंब्यांच्या विश्वात theories मांडल्या गेल्या असतील. कुणाचं म्हणणं असेल की त्यांना ‘अकाली वृद्धत्व’ आलंय. मग काहीजणांना ‘पा’ सिनेमा आठवला असेल! आंब्यांमधला Einstein तर म्हणाला असेल, “आपण नक्कीच ‘Speed of light’ पेक्षा जास्त वेगाने जाऊन आलोय. ‘time lag’ झालाय मित्रांनो! म्हणूनच आपण तेवढेच राहिलोय आणि ह्यांची वयं वाढलीयत..!!

गुलाबाचं वेगळ्याच रंगाचं कलम बघून ‘बाबा लाल गुलाब’ ‘आई लाल गुलाबाला’ त्या दुसऱ्यांच्या पोराकडे बघून म्हणाले असतील, “बघितलंस ते? हे असं होतं आंतरजातीय विवाह केल्याने! पोरांवर संस्कार केले नाहीत की हे असं बघायला मिळतं!” पण गुलाबातले अब्दुल ‘कलाम’ म्हणाले असतील, “आपण या ‘कलम’ पद्धतीचं स्वागतच केलं पाहिजे! ही मानवाच्या तंत्रद्यानाची झेप आहे..!”

Seedless द्राक्षांना हे कायमचं दु:ख असेल की आपण कधी आई होऊ शकणार नाही! ‘कापा फणस’ ‘बरक्या फणसाला’ म्हणाला असेल, “लोकं भाजी करतील तुझी एक दिवस. ते शिजवतील तुला. तयारी ठेव. मी तुला आधीच सांगितलंय ‘बरंका’!” आणि केळी केळफुलाला म्हणाली असतील, “Don’t be fool! आम्हाला कच्चं खाल्लं तरी केळफुलाची भाजी खूप ‘tasty’ असते! त्यामुळे तू भी गया रे..!”

पण ही गंमत-जंमत, हे रुसवे-फुगवे, ही सुखं-दु:खं अजून काही वर्षांतच संपून जातील. भारतातल्या चिमण्यांनी factoryच्या चिमणीतून येणाऱ्या धुरामुळे कधीच देश सोडलाय. वाढत्या प्रदूषणामुळे त्या लवकरच जगही सोडतील. आता वाघासमोर येणारा प्रत्येक माणूस ३ पंजांचा असतो. आणि त्या वाघाने हल्ला केला नाही तरी त्याला प्राणाला मुकावे लागते. त्यांचीही संख्या दिवसेंदिवस कमी होतीय. आणि हे सगळं मेंढ्यांची मेंढीसकी कमी होतीय म्हणून नाही, तर माणसाची माणुसकी कमी झालीय म्हणून होतंय..
कोण जाणे, अपरिमित वृक्षतोड होऊन त्या जागी कॉंक्रीटचं जंगल झाल्यामुळे पृथ्वी विचार करत असेल की ‘माझे पूर्वीचे मऊ, मुलायम केस आता खूप राठ झालेत. एकदा शाम्पू लाऊन ते खसाखस धुतले पाहिजेत.’ आणि म्हणूनच ज्वालामुखी आणि विनाशकारी महापूर येऊ घातले असतील...


(आमोद आगाशे आणि सुशांत खोपकर यांच्या 'विनोदाची चादर' या लेखमालेतला हा दुसरा लेख)